De Top 3 van Ans Nales-Veels

Op 10 december wordt in veel landen herdacht dat in 1948 de Universele verklaring van de Rechten van de Mens werd ondertekend. De afgelopen jaren heeft Amnesty International Zuidoost Drenthe een tentoonstelling in de decembermaand georganiseerd in Bibliotheek Emmen. Ook dit jaar is dit het geval en wordt er een avond georganiseerd met Kader Abdolah (10 december in de Grote Kerk Emmen om 20.00 uur). De contactpersoon voor dit gebeuren geeft hieronder haar persoonlijke voorkeuren op het gebied van boeken, muziek en films.

Boeken

Die Mittagsfrau - Julia Franck (2007 / Vertaling: De Middagvrouw)
Bij toeval las ik de Duitse recensie van dit boek en geïnspireerd door het thema heb ik het meteen aangeschaft. Ik heb Duits gestudeerd en lees dus graag Duitse boeken. Het boek begint in 1945 wanneer een jonge vrouw, op de vlucht voor het naderende Russische leger, haar zevenjarige zoontje op  een station achterlaat. Het waarom brengt ons naar vele perioden in haar leven. Op een mooie manier wordt over haar jeugd, begin 20ste eeuw, in wat nu Zuid-Oost Duitsland is, verteld. Daar wonen de (Slavische) Sorben. De tijd in Berlijn tussen de 2 wereldoorlogen wordt vanuit het perspectief van de hoofdpersoon en haar omgeving beschreven. Het interbellum krijgt een verhaal.
Dan de Tweede Wereldoorlog en de tijd er na. Wat er gebeurde weet je wel, maar de keuzes die mensen maken geven een inkijk in de ziel van de mens.
De titel van het boek integreerde me zeer. Toen er nog niet zoveel boekbesprekingen over dit boek verschenen waren, heeft me dat best bezig gehouden. Heb er met Duitse vrienden over gesproken. Uiteindelijk ontdekte ik dat “die Mittagsfrau” in een oud Sorbisch sprookje voorkwam.
Het boek was als snel goed  in het Nederlands vertaald door Goverdina Hauth-Grubben. In menig boekenclub is het besproken. Daardoor heb ik er ook nog met Nederlandse vrienden veel over gesproken. Het boek gaf mij een indringend beeld van de hoofdpersoon en hoe zij de Duitse geschiedenis van de 20ste eeuw heeft ondergaan.

Hersenschimmen - Bernlef (1984)
Dit boek las ik enkele jaren na zijn verschijnen. Het feit dat ik nog wel eens aan dit verhaal terug denk, betekent dat het indruk op mij gemaakt heeft.
Het boek gaat over het proces van dementie. Het is een actueel thema waarvan iedereen hoopt, dat het hem of haar niet overkomt. Het verhaal speelt zich af  in het noorden van de Verenigde Staten. Het beeld van het begin van het boek is mij altijd bijgebleven: het witte sneeuwlandschap van de winter en dan de hoofdpersoon in wiens hoofd alles langzaam een witte vlek wordt.
De grip verliezen op wat er gebeurt, de verwarring en de angst zijn indrukwekkend beschreven.

De nacht van de schreeuw - Marjon van Royen (2009)
Marjon van Royen kende ik lange tijd alleen als correspondente van de NOS in Zuid-Amerika. Ik had ook wel eens reportages van haar gezien over de drugshandel. Totdat iemand mij op haar boek 'De nacht van de schreeuw' attendeerde. Het speelt in Mexico, maar het had in menig ander Zuid-Amerikaans land gesitueerd kunnen zijn. Tijdens de periode die het boek beslaat is Marjon van Royen ook langere tijd in andere Zuid-Amerikaanse landen. Haar standplaats als correspondent is Brazilië.
Het boek beschrijft haar vriendschap met een indiaanse vrouw uit de sloppenwijken in Mexico-stad, die haar heel veel over “het leven” in Mexico leert.
Dit boek had voor mij heel veel herkenningspunten. O.a. doordat ik me bij Amnesty International veel met Zuid-Amerika bezig houd. Daardoor weet je wat er in veel van die landen speelt. Maar door dit boek zag ik ook hoe de gewone mensen een speelbal zijn van willekeur en macht, hoe zij dat ondergaan. Eigenlijk weet je het ook wel. Criminele organisaties zoals de drugsbendes in Zuid-Amerika bedreigen daar de zwakke democratieën. Het is meeslepend om te lezen hoe het gewone leven geleefd wordt in de meest miserabele situaties. Dit boek vertelt heel veel over de kracht van vrouwen in Zuid-Amerika. Het is spannend tot het eind.

Muziek

Antonio Vivaldi – De vier jaargetijden

Er is veel klassieke muziek, waar ik graag naar luister. Vivaldi hoor ik al heel lang graag. Ik herinner me het verhaal van de muziekleraar op de middelbare school over het geluid van de belletjes van de arrenslee in het deel van “de Winter”. Toen vond ik die muziek nog niet mooi en de leraar een raar typetje.
Bij de muziek van alle vier seizoenen zie ik ook de natuur voor me en ervaar het gevoel wat je bij lente, zomer, herfst en winter kunt hebben. Het is muziek die ontspant, waar je bij weg kunt dromen, maar die je ook oproept wat te doen. Ik weet niet welke uitvoering de beste is, maar het is prachtig om het muziekstuk in een concertzaal te horen.
Heel mooi van Vivaldi vind ik ook de cantate Nulla in mundo pax sincera. En of de sopraanstem van Jane Edwards mooier is dan die van Emma Kirkby? Ik vind ze beide bijzonder.

Erik Satie – Gnossiennes
Hoewel Satie deze muziek al in 1890 componeerde zijn Satie’s Gnossiennes pas jaren na zijn dood in 1925 bij het grote publiek bekend en populair geworden. Het is eigenlijk ook moderne muziek. Heel aangenaam en ontspannen om naar te luisteren. Er zijn 6 van deze muziekstukken. Gnossienne is een verzonnen woord, dat een beetje mysterieus klinkt. Zo ervaar ik deze muziek ook. Deze muziek draagt je weg naar een andere wereld. Als het thuis op de piano gespeeld wordt, klinkt het hele huis naar muziek. Prachtig om te horen.

Herbert Grönemeyer
Herbert Grönemeyer (1956) is een bekende Duitse zanger en acteur. Hij schreef heel veel mooie liederen over veel thema’s in het leven. Hij is vooral bekend geworden met zijn album 'Bochum' uit 1984. De titelsong is een ode aan de 'Kohlenpot'”-stad Bochum. Zijn stem is een beetje rauw, maar heel prettig om naar te luisteren. Tijdens mijn lessen Duits liet ik wel eens muziek van hem horen. De leerlingen kregen er dan een gatentekst bij, zodat ze goed moesten luisteren. “Männer” en “Mensch” deden het goed bij de jongelui.
Grönemeyer is een geëngageerde man. Hij wordt wel de Duitse Bob Geldof genoemd. Dat hoor je ook in zijn teksten.
Enkele jaren geleden zag ik hem voor het eerst live in de Heineken Music Hall. Het was een concert voor jong en oud! Heel bijzonder en sfeervol.

Films

Hotel Rwanda (2004 / Terry George)

Een ongelooflijk realistische film. Eén keer gezien voordat ik in Rwanda was geweest, de tweede keer na het bezoek aan Memorial Center in Kigali, waar de miljoen slachtoffers van de genocide van 1994 worden herdacht. Over de strijd tussen de Hutu’s en Tutsi’,  lees je in de krant of zie je op tv. Maar door deze film ervaar je de spanning, de dilemma’s, de angst en de levensdrang van mensen heel goed. Als je de plaatsen gezien hebt waar de verschrikkingen zich afgespeeld hebben, maakt dat veel indruk. In de film was natuurlijk ook een verhaal met voor de betrokken personen een redelijk happy end. Maar dat vond ik eigenlijk maar bijzaak.

Das Leben der Anderen (2006 / Florian Henkel von Donnersmarck)
Een Stasi-agent moet in 1984 in Oost-Berlijn een toneelschrijver met zijn geliefde dag en nacht afluisteren. Deze film noemen ze een thriller. Spannend was het natuurlijk. Maar ik was hoofdzakelijk geobsedeerd door het feit dat mensen zo bespioneerd moeten worden en dat er agenten zijn die dat doen. De hoofd-'Spitzel' komt zichzelf tegen wanneer hij na zo lang afluisteren zich ook in gaat leven in de bespioneerden. Bovenal geeft deze film een goed inzicht in de afluister- en verraadpraktijken in de DDR. Je kon bijna niemand vertrouwen. En er was ook nog een cultureel leven waar de partijbonzen geen greep op kregen. De hoofdpersonen acteerden uitstekend.

Good Bye, Lenin (2003 / Wolfgang Becker)
Het is een tragikomedie over de lotgevallen van een Oost-Duitse familie. De moeder, een echte DDR sympathisant, raakt in coma en komt pas weer bij wanneer de Muur al gevallen is en de DDR niet meer bestaat. Haar kinderen doen alles om haar in de waan te laten dat de DDR nog bestaat. Natuurlijk veel komische situaties, maar vooral veel DDR melancholie en de nodige humor. Ik ben vaak  in de DDR geweest en het was veel herkenning. Veel nieuwe Duitsers (vroegere DDR’ers) vonden het zelf ook een leuke film. Je ziet ook veel historische opnames van de val van de Muur tussendoor. Maar dit keer in de context van het verhaal! Een vrolijke film.