donderdag 15 maart 2012

De Top-3 van Abel Darwinkel

In de maand maart valt traditioneel de Boekenweek. Maar maart ook de Meertmoand, de maand van het dialect. In Emmen zijn inmiddels drie edities geoorganiseerd van het Streektaalfestival !REUR!. In de maanden maart en april staat Abel Darwinkel in onze kast. Hij is Streektaolfunctionaris bij het Huus van de Taol.





Kinderboeken

Kikker - Max Velthuys
Aal aovends lees ik mien kinder veur in ’t Drèents. Jammer genog binnen der niet zo veul kinderboouken in ’t Drèents, mor ik heb de verhaolen van Kikker van Max Velthuys en Pluk van de Petteflet van Annie M.G. Schmidt zo vaok veurlezen dat ik ze rechtstreeks in ’t Drèents veurlees.
Ik vin ’t zo knap van Max Velthuys dat hij op hoge leeftied zukke mooie kinderboouken schreven hef. En ’t binnen boouken die ok nao honderd keer veurlezen de muite weerd blieven, veur ’t kind en de volwassene. Der zit zoveul wiesheid in die booukies. Het zul verplichte kost weden moeten veur PVV-stemmers.

Antoine de Saint-Exupéry - De Kleine Prins
Dit boouk stun op mien leesliest veur ’t Havo-exaomen. Ik had veer taolen in mien pakket op de middelbaore schooul en ’t lezen veur de liest gung mij prima of. Fraanse boouken lezen bleef der een beetie bij en doe ik op de fiets stapte veur mien mondeling tentaomen, wenste mien mam mij succes met de woorden: “Je lullen der mor een kont an.”
Een gooud advies, zo bleek, want ondanks dat ik de helft van de boouken niet lezen had, kreeg ik een 7,5 veur ’t mondeling. Doe ik twintig was, bin ik een jaor naor Frankriek west en heb ik gooud Fraans praoten en lezen leerd. Tussen 2006 en 2008 heb ik Le petit prince van ’t Fraans naor mien eigen Noord-Drents vertaold. De vertaoling is oetgeven bij oetgeverij Tintenfass en inmiddels is de 1e druk zowat oetverkocht.

Jostein Gaarder - Het geheim van de kaarten
De Noorse schriever Jostein Gaarder is filosoof en literatuurwetenschapper. Ik heb in Stad (Groningen) literatuurwetenschappen studeerd en misschie vin ik aal zien boouken (o.a. De wereld van Sofie) daorom zo mooi. Het knappe van Het geheim van de kaorten is daj ’t verhaol zowat niet naovertellen kunnen, omdat ’t in verschillende werelden speult. Het is as een schilderij van Escher. Prachtig mor eigenlijk onmeugelijk.


Boeken

A.M. de Jong - Merijntje Gijzens jeugd en jonge jaren
As jonkie van een jaor of virtie begon ik te lezen in Merijntje Gijzens jeugd en jonge jaren van de schriever A.M. de Jong. Der was van dat boouk toen ok een serie op tillevisie. Een prachtig epos van meer as doezend bladzijden over een opgruiend Braobaants jonkie. Ik heb ’t boouk misschie al wel tien maol lezen, mor bij veul stukken he’k een dikke kloet in de haals. Merijntje Gijzen is veur ’t grotste deeil schreven in ’t Braobaants, mor dat was veur mij gien probleem. Misschie komp dat ok omdat ik in ’t Drèents grootbrocht bin. Veul mèensen dèenken dat streektaol stoer te lezen is, mor meeisttied is ’t gewoon een kwestie van even deurzetten. Kop der veur, zogezegd.

A.F.Th. van der Heijden - De tandeloze tijd.
In mien studietied las ik de cyclus De Tandeloze tijd van A.F.Th. van der Heijden. Prachtig! Ik heb een maol een verhaol schreven over dat ik as student meer tied besteedde an ’t lezen van zien boouken as an mien studie, waordeur ik nooit ofstudeerd bin en dat an A.F.Th. van der Heijden geven bij een signeersessie. As beloning kreeg ik laoter zien neiste boouk opstuurd.
Vleden jaor is zien boouk over zien verongelukte zeun Tonio verschenen. Ik duur ‘t (nog) niet te lezen.

Robert M. Pirsig - Zen en de kunst van het motoronderhoud
Dit boouk is een roadstory en een filosofische verhandeling. Het geeit over een vaoder en een zeun. Pirsig beschrif het verhaol van de heufdpersoon die saomen met zien zeuntie op de moter dwaars deur Amerikao reist en hij wisselt dat of met filosofische verhandelingen over ‘kwaliteit’. Opvolger met de titel Lila is ok slim de muite weerd. Lezen of herlezen!


Films
Down by law
In 1986, ik was 17, zag ik de fim 'Down by law' van Jim Jarmusch op tillevisie. Tot die tied had ik allén mor familiefilms zeein, mor dit was zo aans, dat mien leeifde veur film daor begonnen is. Jarmusch is nog steeds eein van mien favoriete regisseurs, ik heb nooit harder laacht om een film as om 'Night on earth' van Jarmusch. As Down by law op tillevisie is, gao ik altied even kieken.

Rounders
Rounders geeit over een jonge rechtenstudent en pokerspeuler (Matt Damon) die oetscheidt met pokern as e in eein aovend zien ‘three stacks of high society’ (30.000 dollar) verloren hef an KGB, een louche eigenaor van een illegaol casino. As zien beste pokerkammeraod oet de gevangenis komp, kan e ’t speulen toch niet laoten en begunt e weer. In een dikke week tied maokt e van alles met, zien vriendin geeit bij hum vort, hij stopt met de studie, zien kammeroad verneukt hum en hij wordt in mekaor slaogen, mor hij wet wat e wil, hij wil pokern. Hij wint ‘t geld van KGB weerom, betaolt zien schulden of en reist met ‘three stacks of high society’ of naor Vegas. An het èende van de film steeit de hoofdpersoon weer op ’t zölfde punt as an ‘t begun, mor hij is noe ‘gelouterd’.

Reservoir dogs / Pulp fiction
In 1992 was ik een weekend in Brussel en Antwerpen met mien toenmaolige vriendin. Wij gungen naor de film The time of the gypsies. Een mooie film, mor ik was meer onder de indruk van de trailer van Reservoir dogs van Quentin Tarantino. Weerom in Stad kun ik niet wachten tot Reservoir dogs draaide en ik bin nog aal een grote fan van ’t wark van Tarantino, veural van Pulp fiction en Jackie Brown.

Meziek
Mien mezieksmaok is heul breeid. Stel mij dizze vraog over een maond weer en ik kom vast met een paor aander naomen, beveurbeeld De Dijk, Van Dik Hout, The Doors, The Stones, Ede Staal, Red Hot Chili Peppers, Limp Bizkit en Skunkanansie.

Prince - Sign of the times
In de jaoren ’80 bin ik een maol of dreei naor een concert west van Prince. Hij stun toen muzikaol en tekstueel op een heul hoog nivo. In ’t leeidtie sign of the times beschref e in veer zinnen aal preblemen van de jaoren ’80 van de veurige eeuw. Dizze dubbelelpee is laoter ok oetrooupen tot de beste van de jaoren ’80.

Harm en Roelof - Gelukkig neijaor
De cd’s van Harm en Roelof binnen prachtig, mooi van taol en meziek. Het nummer Gelukkig neijaor kan ik niet luustern zunder een dikke kloet in de haals te kriegen.

Bert Hadders - De Coöperoazie
De neie gemeeintezanger van Borger-Odoorn timmert de leste jaoren aordig an de weg in zien Veenkoloniaols-Drèents. Hij maokt echt streektaolmeziek op nivo. Zien leste cd is een maond leden prissenteerd en heeit De Coöperoazie.